برای انجام یک مطالعه مهندسی ارزش از کجا باید شروع کرد؟
انجام مطالعات ارزش از قرارداد ابلاغ شده شروع شده و در ادامه گردآوری اطلاعات و مطالعات مقدماتی که خود دارای 5 گام است: گردآوری و تعریف نیازها و خواسته‌های کارفرما و بهره‌بردار، تکمیل مجموعه داده‌ها، تعیین معیارهای ارزیابی، تعیین حدود مطالعه و تهیه مدل‌های مناسب و مراحل بعد ادامه دارد.
شرایط تشکیل و مشخصات تیم مهندسی ارزش چیست؟
ویژگی‌های اعضای تیم مهندسی ارزش با توجه به تبصره 2 (فرآیند 3) و توسط کارگروه برنامه‌ریزی مطالعات مهندسی ارزش تعیین می‌گردد. کارگروه برنامه‌ریزی مطالعات مهندسی ارزش باید در تعیین ترکیب تخصصی- تجربی اعضای تیم مهندسی ارزش، ویژگی‌های زیر را برای اعضای گروه مهندسی ارزش در نظر بگیرد: تحصیلات دانشگاهی مرتبط با تخصص‌های مورد نیاز برای مطالعه مهندسی ارزش (حداقل کارشناسی) حداقل 10 سال سابقه کار، که پنج سال آن مرتبط با تخصص مورد نیاز در مطالعه مهندسی ارزش باشد. صلاحیت‌های اعضای مستقل تیم ارزش (کارشناسان مستقل) طبق دستورالعمل‌ها و تجارب شرکت‌های آب منطقه‌ای: حداقل مدرک کارشناسی در رشته‌های مرتبط با موضوع مطالعه حداقل 15 سال سابقه حرفه‌ای مرتبط با موضوع مطالعه در تخصص مورد نظر صلاحیت‌های مدیر اجرایی ارزش: حداقل مدرک کارشناسی در رشته‌های مهندسی، اقتصادی و مدیریتی مرتبط با فعالیت‌های شرکت‌های آب منطقه‌ای حداقل 2 سال سابقه حرفه‌ای مرتبط ویژگی‌های افراد تیم مهندسی ارزش: دانش و تخصص توانمندی تحلیلی قدرت خلاقیت خودسازماندهی شخصیتحرفه‌ای تمایل به همکاری تجربه اعتقاد به اهمیت ارزش اعتقاد به کارایی فرایند مهندسی ارزش مشخصات تیم ارزش: تعداد: 7-12 نفر از تمام تخصص‌های موضوع مطالعه حتی‌الامکان نماینده‌ای از تمام ذی‌نفعان وجود قابلیت کار تیمی زمینه ایجاد دموکراسی در عرصه تخصص
ویژگی‌های اعضای تیم مهندسی ارزش با توجه به تبصره 2 (فرآیند 3) و توسط کارگروه برنامه‌ریزی مطالعات مهندسی ارزش تعیین می‌گردد.
کارگروه برنامه‌ریزی مطالعات مهندسی ارزش باید در تعیین ترکیب تخصصی- تجربی اعضای تیم مهندسی ارزش، ویژگی‌های زیر را برای اعضای گروه مهندسی ارزش در نظر بگیرد:
صلاحیت‌های اعضای مستقل تیم ارزش (کارشناسان مستقل) طبق دستورالعمل‌ها و تجارب شرکت‌های آب منطقه‌ای:
صلاحیت‌های مدیر اجرایی ارزش:
ویژگی‌های افراد تیم مهندسی ارزش:
مشخصات تیم ارزش:
راهبر و تسهیلگر مهندسی ارزش چه مشخصاتی باید داشته باشد؟
شرایطی که در قانون و بخشنامه معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور تعیین شده است: شرایط راهبر و آسانگر گروه در تبصره‌های 5 و6 ( فرآیند شماره 5) و توسط هیات انتخاب مشاور کنترل می‌شود. ردیف اعضای تیم سابقه کارمرتبط با پروژه تصحیلات دانشگاهی 1 راهبر حداقل 15سال حداقل کارشناسی و مرتبط 2 آسانگر حداقل 3 سال در پروژه های مرتبط حداقل کارشناسی و مرتبط آسانگر حداقل بر یکی از شرایط زیر تسلط داشته باشد: ارائه گواهینامه معتبر مورد تایید انجمن بین‌المللی مهندسی ارزش(AVS-VMP-CVS) دانش آموختگان مقاطع کارشناسی ارزش و دکتری، که پایان‌نامه خود را در موضوع‌های مرتبط با مهندسی ارزش گذرانده‌اند. نگارش (تالیف) و انتشار حداقل یک کتاب با موضوع مهندسی ارزش ترجمه و انتشار حداقل سه کتاب مرتبط با مهندسی ارزش حداقل صلاحیت‌های راهبر ارزش طبق دستورالعمل‌ها و تجارب شرکت‌های آب منطقه‌ای: حداقل مدرک کارشناسی در رشته‌های مهندسیمرتبط با موضوع مطالعه حداقل مدرک سطوح سه‌گانه و یا مدول 1 و یا AVS و یا بالاتر از آن مورد تأیید انجمن مهندسی ارزش ایران و یا بین‌المللی حداقل 10 سال سابقه حرفه‌ای مرتبط حداقل حضور در 15 مطالعه مهندسی ارزش که 10 مورد آن به عنوان تسهیلگر یا راهبر بوده باشد. حداقل ارایه 10 مقاله و یا یک کتاب در زمینه مهندسی ارزش 6.(تز دکتری می‌تواند جایگزین کتاب شود) مشخصات آسانگر مطالعه ارزش: حداقل مدرک کارشناسی در رشته‌های مهندسی، اقتصادی و مدیریتی مرتبط با فعالیت‌های شرکت‌های آب منطقه‌ای حداقل مدرک سطوح سه‌گانه و یا مدول 1 و یا AVS و یا بالاتر از آن مورد تأیید انجمن مهندسی ارزش ایران و یا بین‌المللی حداقل 5 سال سابقه حرفه‌ای مرتبط حداقل حضور در 10 مطالعه مهندسی ارزش حداقل تدوین 5 مقاله یا یک تز کارشناسی ارشد در زمینه مهندسی ارزش
شرایطی که در قانون و بخشنامه معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور تعیین شده است:
شرایط راهبر و آسانگر گروه در تبصره‌های 5 و6 ( فرآیند شماره 5) و توسط هیات انتخاب مشاور کنترل می‌شود.
آسانگر حداقل بر یکی از شرایط زیر تسلط داشته باشد:
حداقل صلاحیت‌های راهبر ارزش طبق دستورالعمل‌ها و تجارب شرکت‌های آب منطقه‌ای:
مشخصات آسانگر مطالعه ارزش:
پیاده‌سازی مهندسی ارزش یا برنامه مهندسی ارزش چیست؟
اولین کاربردهای مهندسی ارزش در یک سازمان مانند تمام فن‌آوری‌های جدید با موانع زیادی مواجه است. براساس تجربه جهانی بایستی قبل از شروع مطالعات واقعی ارزش، فرهنگ‌سازی و آموزش لازم صورت گیرد و بستر لازم برای انجام موفقیت‌آمیز مطالعات ارزش فراهم شود. در همین چارچوب آشتو (انجمن مقامات ایالتی بزرگراه آمریکا) کتابی تحت عنوان رهنمودهای پیاده‌سازی مهندسی ارزش را ارائه نموده است. در ایران طرح ماورا در وزارت راه و ترابری، اولین برنامه پیاده‌سازی مهندسی ارزش محسوب می‌شود.
عوامل موفقیت و عدم موفقیت یک مطالعه ارزش کدامند؟
از مهمترین عوامل موفقیت می‌توان به: تیم منسجم و متخصص زمان مناسب کارگاه اهبر آگاه و کاردان اطلاعات جامع و کامل از پروژه و ساختگاه آن آموزش تیم ارزش تعهد اعضای تیم ارزش به کارگاه از طرف دیگر عوامل زیر می‌تواند موجب ناکامی یک مطالعه مدیریت/ مهندسی ارزش شوند: عدم تسلط تیم بر تکنیک‌های مهندسی ارزش نبود حمایت مدیریت ارشد عدم همکاری مشاوران طرح نگرش به مهندسی ارزش بعنوان یک تهدید از طرف مشاور انجام نامناسب گام پیش‌مطالعه عدم انجام برخی از فازهای برنامه کار تعداد زیاد اعضای تیم و اختلاف میان آن‌ها عدم تطبیق تیم با پروژه مورد مطالعه ارائه نامناسب گزینه‌های پیشنهادی تیم ارزش نبود پیگیری لازم برای اجرای پیشنهادهای مطالعه ارزش
از مهمترین عوامل موفقیت می‌توان به:
از طرف دیگر عوامل زیر می‌تواند موجب ناکامی یک مطالعه مدیریت/ مهندسی ارزش شوند:
پیشنهاد تغییر، با نگاه مهندسی ارزش چیست؟
پیشنهاد تغییر با نگاه مهندسی ارزش، عبارت است از پیشنهادی که در مدت پیمان از جانب پیمانکار و به منظور کاهش هزینه‌های اجرا، بهره‌برداری و نگهداری، ارتقای کارایی و یا سایر منافع به کارفرما ارائه می‌گردد و در عین حال، انجام کارها باید با کیفیتی بهتر و یا طبق پیمان صورت پذیرد. در صورت پذیرش پیشنهاد تغییر توسط کارفرما، بخشی از صرفه‌جویی‌های به‌دست آمده به پیمانکار پرداخت می‌شود. یکی از مناسبترین زمان‌های ارائه پیشنهاد تغییر که پتانسیل زیادی برای صرفه‌جویی درآن وجود دارد ، زمان بعد از عقد پیمان و قبل از آغاز عملیات اجرایی و همزمان با تجهیز کارگاه است. دراین زمان، هنوز هیچ قسمت از کار اجرا نشده و ایجاد تغییر با هزینه و زمان کمتری امکان‌پذیر است. پیشنهاد باید دارای موارد زیر باشد تا قابل بررسی گردد: باید توسط پیمانکار اصلی ارائه شود. پیشنهاد باید منجر به تغییری در موارد لازم الاجرا در پیمان، مانند تغییر در مقادیر و ... گردد. پیشنهاد نباید تغییر غیر مجاز در پیمان به وجود آورد. پیشنهاد تغییر باید هزینه‌های کل واقعی طرح را کاهش دهد. پیشنهاد تغییر، باید واجد عملکردها و هدف های نهایی پیمان باشد. پیشنهاد تغییر، باید شامل اطلاعات لازم برای ارزیابی باشد. زمان اجرای پیشنهاد تغییر مشخص شود.
پیشنهاد تغییر با نگاه مهندسی ارزش، عبارت است از پیشنهادی که در مدت پیمان از جانب پیمانکار و به منظور کاهش هزینه‌های اجرا، بهره‌برداری و نگهداری، ارتقای کارایی و یا سایر منافع به کارفرما ارائه می‌گردد و در عین حال، انجام کارها باید با کیفیتی بهتر و یا طبق پیمان صورت پذیرد. در صورت پذیرش پیشنهاد تغییر توسط کارفرما، بخشی از صرفه‌جویی‌های به‌دست آمده به پیمانکار پرداخت می‌شود. یکی از مناسبترین زمان‌های ارائه پیشنهاد تغییر که پتانسیل زیادی برای صرفه‌جویی درآن وجود دارد ، زمان بعد از عقد پیمان و قبل از آغاز عملیات اجرایی و همزمان با تجهیز کارگاه است. دراین زمان، هنوز هیچ قسمت از کار اجرا نشده و ایجاد تغییر با هزینه و زمان کمتری امکان‌پذیر است. پیشنهاد باید دارای موارد زیر باشد تا قابل بررسی گردد:
چه ضوابط و مقررات و قوانینی با بکارگیری مهندسی ارزش در ایران وجود دارد؟
قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران فصل هفتم نظام مالیاتی و بودجه ماده 61-دستگاه‌های اجرایی موظفند طرح‌های عمرانی در دست اجرای خود را به پیشنهاد سازمان برنامه و بودجه به منظور ساده‌سازی و ارزان‌سازی (با اعمال مهندسی ارزش) ضمن رعایت استانداردهای فنی مورد بازنگری قرار دهند. تبصره 1- امور مالی و مالیاتی: در اجرای بند (ج) ماده (61) قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، دستگاه‌های اجرایی موظف هستند موضوع مهندسی ارزش را در کلیه پروژه‌های اجرایی رعایت و گزارش اقدامات را به سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور ارائه نمایند. دستورالعمل ارجاع کار و انعقاد قرارداد با واحدهای خدمات مهندسی ارزش (1379) دستورالعمل ارجاع تهیه، ارائه و بررسی پیشنهادهای تغییر، با نگاه مهندسی ارزش و دستورالعمل ارجاع تهیه و ارسال گزارش سالانه پیشنهادهای تغییر، با نگاه مهندسی ارزش (نشریه 290 (1383)). مجموعه دستورالعمل‌های مهندسی ارزش (1384). اصلاح دستورالعمل شماره 100/215919 و واگذاری وظایف کارگروه مهندسی ارزش به دستگاه‌های اجرایی و الزام انجام مطالعات مهندسی ارزش برای پروژه‌های بالاتر از 100 میلیارد ریال(1387) تاکید مجدد بر اعمال مهندسی ارزش در بند ج ماده 214 قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و نیز در بخش سوم از قوانین و مقررات تنفیذی و ارجاعی در برنامه پنجم توسعه (فصل سوم این قانون)(1389) دستور معاون طرح و توسعه شرکت مادر تخصصی مدیریت منابع آب ایران جهت اعلام اقدامات اجرایی و برنامه‌های مرتبط با مهندسی ارزش(1392)
تبصره 1- امور مالی و مالیاتی:
مشخصات پروژه هایی که برای مطالعه ارزش مناسبند کدامند؟
پیچیدگی بالا (تعدد عوامل) هزینه بالا (پروژه‌های بزرگ) تکرارپذیری اجزاء فاصله زمانی زیاد بین طراحی و اجرا ریسک بالا فرصت قابل ملاحظه
مهمترین کارکرد و قوانین تکنیک توفان ذهنی کدامند؟
این تکنیک، نخستین بار توسط دکتر اسبورن مطرح گردید و کاربرد بسیار گسترده در تمامی زمینه‌ها داشته است. چهار قانون اساسی این تکنیک عبارتند از: هر گونه انتقاد ممنوع است،از ابراز قضاوت مخالف و ناسازگار بایستی تا مدتی خودداری شود. چرخش آزاد اطلاعات با استقبال روبرو گردد. هر چه ایده‌ها، خارج از ذهن‌تر و جسورانه‌تر باشد بهتر است. کمیت مورد نظر است. هر چه تعداد ایده‌ها بیشتر باشد احتمال ظهور ایده‌های مفید بیشتر است. اعضای تیم به ترکیب ایده‌ها و اصلاح آن‌ها ترغیب شوند. علاوه بر ایفای سهم خود در ایجاد ایده‌های خویش، شرکت‌کنندگان بایستی پیشنهاداتی در جهت بهبود ایده‌های دیگران و یا ترکیب ایده‌ها ارائه دهند
این تکنیک، نخستین بار توسط دکتر اسبورن مطرح گردید و کاربرد بسیار گسترده در تمامی زمینه‌ها داشته است. چهار قانون اساسی این تکنیک عبارتند از:
اعضای تیم به ترکیب ایده‌ها و اصلاح آن‌ها ترغیب شوند. علاوه بر ایفای سهم خود در ایجاد ایده‌های خویش، شرکت‌کنندگان بایستی پیشنهاداتی در جهت بهبود ایده‌های دیگران و یا ترکیب ایده‌ها ارائه دهند
منافع جانبی مهندسی ارزش کدامند؟
ارتقای دائمی استانداردها و سیاست‌ها افزایش سرعت جذب مواد و مصالح جدید و روش‌های نوین شوق بیشتر کارکنان برای شرکت در تصمیمات سازمان امکان استفاده از تکنیک‌های مهندسی ارزش در طراحی پروژه‌های آتی توسط مشاوران
مهندسی ارزش چگونه موجب ارتقاء خلاقیت می شود؟
ایجاد محیط مساعد ایجاد تفکر واگرا با تاکید بر کارکردگرایی تفکیک خلاقیت و قضاوت تعریف مناسب مسئله در فازهای اولیه ایجاد شرایط لازم برای درک عمیق پروژه و کسب اطلاعات لازم توسط تیم استفاده از تکنیک‌های توفان فکری استفاده از قانون پاراتو و تمرکز بر کارکردهای کلیدی زمان لازم برای انجام تمامی گام‌های یک مطالعه ارزش چقدر است؟ با توجه به ابعاد پروژه و مقطع زمانی که مطالعه صورت می‌گیرد، زمان یک مطالعه ارزش از 1 تا 6 ماه متغیر می‌باشد
زمان لازم برای انجام تمامی گام‌های یک مطالعه ارزش چقدر است؟ با توجه به ابعاد پروژه و مقطع زمانی که مطالعه صورت می‌گیرد، زمان یک مطالعه ارزش از 1 تا 6 ماه متغیر می‌باشد
تمایز میان مهندسی ارزش و بهینه یابی چیست؟
بهینه‌یابی در یک چارچوب صورت می‌پذیرد در حالیکه بزرگترین دستاوردهای مهندسی ارزش در اثر تغییر چارچوب‌های مفروض حاصل شده‌اند. به بیان دیگر بهینه‌یابی یک فرآیند همگرا (دست‌یافتن به حل مسئله) محسوب می‌شود در حالیکه مهندسی ارزش یک فرآیند واگرا- همگرا محسوب می‌شود (یک فرآیند واگرا به دنبال رهیافت‌های جدید برای حل مسئله است)
آیا ممکن است در یک مطالعه ارزش، هزینه پروژه افزایش یابد؟
بلی، هدف یک مطالعه ارزش بهبود ارزش ایت که برای کمی کردن آن از شاخص ارزش استفاده می‌شود: بنابراین در صورتیکه افزایش هزینه پروژه موجب بهبود کارکرد یا کیفیت یا هر دو شود و شاخص ارزش افزایش یابد، هدف اصلی مطالعه تحقق یافته است
مهندسی ارزش در چه مقطع زمانی کارآیی بیشتری دارد؟
بهترین زمان برای انجام یک مطالعه ارزش در پروژه‌ها، مراحل اولیه توسعه پروژه است زیرا پیشنهادهای تیم مهندسی ارزش با هزینه و تاخیر کمتر قابل اجرا می‌باشد. در این راستا سه مقطع زمانی توصیه می‌شود. انتهای فاز برنامه‌ریزی (فاز صفر) برای پروژه‌های خیلی بزرگ انتهای طراحی اولیه (فاز یک) در حین و انتهای طراحی (فاز دو) دستورالعمل سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور برای زمان‌بندی انجام مطالعه ارزش (1384) اندازه طرح یا پروژه امکان سنجی اولیه امکان سنجی نهایی و طراحی اولیه طراحی تفضیلی 25%پیشرفت 50%پیشرفت 75%پیشرفت 100-300 ----- 3-5 روز کارگاه اجباری 3-5 روزکارگاه اختیاری 300-800 3 روز کارگاه اختیاری 5 روز کارگاه اجباری 5 روز کارگاه اختیاری 3-5 روز کارگاه اختیاری 3-5 روز کارگاه اختیاری 800به بالا 3 روز کارگاه اجباری 5 روز کارگاه اجباری 5 روز کارگاه اختیاری 3-5 روز کارگاه اختیاری 3-5 روز کارگاه اختیاری به صورت کلی پتانسیل صرفه‌جویی در مراحل اولیه پروژه بیشتر است ولی اطلاعات کمی از پروژه در این مراحل وجود دارد. بنابراین به صورت یک قاعده کلی، اگر قرار است در پروژه‌ای یک مطالعه ارزش انجام شود، بهترین مقطع زمانی، پایان فاز یک (طراحی اولیه) می‌باشد.
دستورالعمل سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور برای زمان‌بندی انجام مطالعه ارزش (1384)
به صورت کلی پتانسیل صرفه‌جویی در مراحل اولیه پروژه بیشتر است ولی اطلاعات کمی از پروژه در این مراحل وجود دارد. بنابراین به صورت یک قاعده کلی، اگر قرار است در پروژه‌ای یک مطالعه ارزش انجام شود، بهترین مقطع زمانی، پایان فاز یک (طراحی اولیه) می‌باشد.
دلایل بکارگیری مهندسی ارزش در پروژه های آبی کدامند؟
حل خلاقانه مسائل پیچیده پروژه‌های آبی الزامات قانونی ایجاد توافق و هماهنگی با نهادها و سازمان‌های دیگر کاهش هزینه و / یا بهبود کارکرد کیفیت پروژه حذف عوامل منفی در طراحی‌ها عوامل زیر می‌تواند اثرات منفی در طراحی‌ها ایجاد کند: کمبود اطلاعات چارچوب‌های زمانی مطالعات اعتقادات نادرست صادقانه بینش‌های منفی شرایط موقت که دائمی تلقی شده‌اند تفکر عادت‌گونه تغییرات سریع فن‌آوری‌ها ریسک زیان‌های شخصی عدم ایجاد زمینه برای خلاقیت و نوآوری رعایت کامل الزامات عدم تمایل به مشورت و کسب نظرات دیگران روابط انسانی ضعیف (درون سازمانی و برون سازمانی) یک مطالعه ارزش می‌تواند این اثرات منفی را با تیم چندرشته‌ای که متدولوژی ارزش را در یک فضای مثبت و بدون جهت‌گیری به کار می‌گیرد، کاهش دهد.
عوامل زیر می‌تواند اثرات منفی در طراحی‌ها ایجاد کند:
یک مطالعه ارزش می‌تواند این اثرات منفی را با تیم چندرشته‌ای که متدولوژی ارزش را در یک فضای مثبت و بدون جهت‌گیری به کار می‌گیرد، کاهش دهد.
مهندسی ارزش چیست؟
مهندسی ارزش یک تکنیک مدیریتی کارکردگرا است که با تکیه بر کار تیمی خلاقانه و نظام‌مند برای تحلیل و بهبود ارزش یک محصول، یک پروژه و یا یک خدمت به کار گرفته می‌شود. مهندسی ارزش به عنوان یک متدولوژی موثر برای حل مسائل یا کاهش هزینه‌ها، بهبود کارکردها و ارتقاء کیفیت، کارآیی خود را در عمل در هزاران پروژه صنعتی، عمرانی، ...... در کشورهای مختلف اثبات کرده است.
